ایران دریلینگ: سکوهای شناور سکوهای نسبتا جدیدی هستند، که تحت عواملی مانند باد، امواج و جریان بدون آن‌که مانند سکوهای ثابت در برابر حرکات ناشی از این عوامل مقاومت کند حرکت میکنند که پریود طبیعی سازه از تفاوت‌های مهم بین سکوهای ثابت و شناور است. به گزارش ایران دریلینگ ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش‌بنیان دریایی معاونت علمی ریاست جمهوری، با توجه به تعریف اهمیت موضوع این سکوهای شناور در تدوین نقشه راه این ستاد، مصاحبه ای با مصطفی قره‌باغی عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی سهند تبریز و مسئول تدوین شناسنامه این محور داشته است انچه در ادامه مطالعه می‌فرمایید شرح این مصاحبه می‌باشد:

به عنوان نخستین پرسش لطفاً در خصوص محور سکوهای شناور و نقش آن در نقشه راه فناوری‌های دریایی کشور توضیح فرمایید.

سازه‌های دريايی به دودسته کلی سازه‌های ساحلی و فراساحلی تقسيم می‌شوند. سازه‌های فراساحلی با کاربردهای متعددی در سرتاسر جهان در عمق‌های مختلف و محیط‌های متفاوت به کار می‌روند. از مهم‌ترین انواع سازه‌های فراساحلی، سکوهای دريايی است، که از آن‌ها می‌توان به‌منظور حفاری، اکتشاف، تولید و بهره‌برداری از ذخاير نفت بستر درياها، ذخیره‌سازی، بارگیری و تخلیه-ی محصولات نفتی به کشتی‌های باربری، لوله‌گذاری، پشتیبانی پل‌ها و راههای آبی، سازه نگه‌دارنده توربین‌های بادی استفاده کرد که دراین‌بین عملیات نفتی از مشخصترین و حیاتیترین آن‌ها است که با طراحی بسیار پیچیده خود مهندسین را با مسائل متعددی روبرو می‌سازد. سکوهای دريايی ممکن است در آب‌های کم‌عمق يا عميق مورداستفاده قرار گيرند. بر اين اساس بعضی از آن‌ها به بستر دريا تثبیت‌شده که به‌عنوان سکوهای ثابت شناخته می‌شوند. در آب‌های عميق و در بعضی شرايط ديگر، استفاده از سکوهای ثابت مقرون‌به‌صرفه نبوده و لازم است از سکوهای شناور که امکان جابجايی آن‌ها از نقطه‌ای به نقطه ديگر وجود دارد، استفاده شود.

تفاوت سکوهای شناور و سکوهای ثابت در چیست؟
سکوهای شناور سکوهای نسبتاً جدید هستند که سکو تحت عواملی مانند باد، امواج و جریان حرکت کرده بدون آن‌که مانند سکو-های ثابت در برابر حرکات ناشی از این عوامل مقاومت کند. یکی از تفاوت‌های مهم بین سکوهای ثابت و شناور، پریود طبیعی سازه است به‌طوري‌که بیشترین انرژی در محدوده فرکانسی متوسط به سازه وارد میشود. به همین دلیل سازههای ثابت معمولاً برای داشتن پریودهای کمتر از پریود متوسط موج طراحی میشوند درحالی‌که سازههای شناور برای داشتن پریودهایی بالاتر از پریود متوسط موج طراحی میشوند. مزیت اصلی این‌گونه سکوها، در قابلیت به‌کارگیری آن‌ها در آب‌های عميق و اقتصادی بودن آن‌ها است. در مناطقی که عمق آب زیاد باشد (بالاتر از 300 متر) به دلایل اجرایی و اقتصادی؛ کاربرد سکوهای ثابت مقرون‌به‌صرفه نیست و انواع دیگری از سکوها مطرح میشوند که شامل سکوهای تطبيقی و سکوهای شناور است.

فناوری‌های نو در این حوزه را نام‌برده و بفرمایید کشورهای پیشرو چه برنامه‌هایی برای توسعه فناوری‌های مرتبط با این حوزه دارند؟

فناوری‌های نو در حوزه سکوهای شناور شامل سکوهای نيمه شناور، پايه کششی، ستونی و کشتی‌سان است. در حدود 67 سال پیش حفاری در عمق حداکثر 21 فوتی آب دریا صورت میگرفت، اما امروزه عمق حفاری در آبهای عمیق 10000 فوتی صورت میگیرد. با رشد روزافزون علم و فناوری، فعالیتها در حوزه علم فراساحل در آبهای عمیق فراساحلی رو به رشد بوده و کشورها درصدد اثبات پیشرفت فزاینده خود به آبهای هرچه عمیقتر و توسعه میدانهای گستردهتر هستند. در سال های اخیر رکوردهای زیادی در پروژه‌های فراساحلی آبهای عمیق برای توسعه میدانهای نفتی زده‌شده است. بر اساس آمارهای مربوط به سال 2010، تعداد سکوهای شناور موجود در جهان در رابطه با فعالیت‌های نفتی271 سکوی شناور بوده که بیشترین تعداد کشتی‌ساز‌ها در برزیل و آفریقا، بیشترین تعداد  نيمه شناورها در دریای شمال و برزیل و بیشترین تعداد پايه کششی و ستونی در خليج مکزيک است. در همان سال تعداد سکوهای فراساحلی توربين بادی 887 سکو است.

در مورد سکوهای نفتی، تغييرات قيمت نفت روی  تحولات مربوط به سکوهای شناور بسيار مؤثر بوده به‌نحوی‌که در سال‌هايی که افزايشی در قيمت نفت پیش‌آمده، بلافاصله افزايش متناظری در تعداد شناورها اتفاق افتاده و با فروکش کردن قيمت نفت، تعداد شناورها نيز کاهش داشته است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده توسط گروه تحقيقاتی Douglas Westwood در خصوص نياز بازارهای جهانی به سکوهای شناور نفتی از سال 2008 تا 2025 درمجموع، رشد بيش از 3 برابر است. بر اين اساس نياز بازار به شناورهای جديد از سال 2014 تا 2025 با فرض ادامه کار شناورهای موجود، 1229 واحد و با فرض ازکارافتادگی و لزوم جايگزينی تعدادی از شناورهای موجود، 1964 واحد است. در مورد سکوهای توربين بادی، اين افزايش بيش از 100 برابر است.